شواهد برجای مانده از منابع باستان شناسی جهانی، مراجع تاریخی و اساطیری، آثار ادبی اولیه و سنت های شفاهی نشان می دهد که پن فلوت یکی از قدیمی ترین و ماندگار ترین سازهای موسیقی در جهان است که بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت دارد. منشا دقیق پنفلوت نامشخص است، شاعر رومی اوید در شعرش، “Metamorphoses”(متامورفوسز)، به این رمز و راز اشاره می کند:
” (پان) در حالی که در کنار رودخانه نشسته بود، نی‌ها در دستان باد می‌رقصیدند و حرکت باد در قطعات شکسته نی صدایی محزون تولید می‌کرد. (پان) Pan نی‌ها را از رودخانه بالا کشید، آنها را به قطعاتی تقسیم کرد و در کنار هم قرار داد و سازی ساخت و آن را به یاد عشق گم شده اش “Syrinx” (سیرینکس) نام نهاد.”
اگرچه این داستان متعلق به اساطیر یونان است ولی این موضوع بارها و بارها در نقاط مختلف جهان رخ داده است. از آنجایی که در کنار آب (دریاچه ها، حوضچه ها، رودخانه ها، سواحل) همواره منبع خوبی برای شکارچیان بوده است، بسیاری از انسانهای اولیه در این نواحی به دنبال غذا می‌گشتند. با ظهور سکونتگاه های دائمی و ظهور کشاورزی، مزایای محل سکونت در نزدیکی منابع آب آشکار شد. چنین مکان هایی همچنین زیستگاه های اولیه صدها گونه گیاه با ساقه های ذاتا توخالی (بامبو، نی، نیشکر و غیره) بوده است. آنچه که امروز در مورد شکارچیان و مردم قبیله‌ای می‌دانیم، این است که این مردم باستانی سازگاری با محیط را رمز بقای خود می‌دیدند، از این رو با محیط شدیدا سازگار بودند. این افراد متوجه صدای مسحور کننده تولید شده توسط وزش باد در ساقه شکسته گیاهان با ساقه‌های توخالی شدند. و احتمالا کنجکاوی انسانهای اولیه آنها را به تلاش برای رسیدن به این صدا با دمیدن نفس خود در ساقه‌ی گیاهان تشویق کرده است.
با توسعه مفهوم تولید صدا با لوله های توخالی و تنفس، انواع لوله های مختلف با موادی مختلف (چوب، استخوان، سرامیک، سنگ و غیره) ظاهر شدند. اولین فرم از پنفلوت احتمالا بسیار ساده و شامل یک لوله‌ی تک بوده است. نمونه هایی از این سازهای ابتدایی را همچنان می توان در میان برخی قبایل بومی پاپا نیو جنوا(Papua New Guineau) یافت. سوت استخوان عقاب نمومه ای از این نوع سازهاست که به طور سنتی از جناغ توخالی عقاب ساخته می‌شده و در مراسمات مذهبی توسط بومی‌ها در سرتاسر آمریکای شمالی استفاده می‌شده است. با تکامل فرهنگ بومیان، آن ها متوجه تفاوت صداها شدند و پن فلوت ها با دو یا چند لوله ظاهر شدند. این توسعه به نوبه خود باعث ایجاد جرقه‌ی خلاقیت شد و این جرقه منجر به ایجاد پن فلوت هایی با اشکال مختلف (مستقیم، منحنی، همراه(Bundled)، متقارن و دایره ای) شد.
پنفلوت Bundle که در اقیانوسیه کشف شده است.
بعید است که ما زمان و مکان دقیق ریشه های پن فلوت را بتوانیم بیابیم، اما به طور واضح در فرهنگ های جغرافیایی و تاریخی جدا از یکدیگر به وضوح می توان تکامل این فلوت‌ها را دید. (به نقشه‌هایی نگاه کنید توزیع جهانی شکل های مختلف فلوت پان را نشان می‌دهد)
پن فلوت در اروپا
پن فلوت در آمریکا
پن فلوت در آفریقا
پن فلوت در آسیا
پن فلوت در اقیانوسیه
شواهد حاکی از آن است که پنفلوت یونانی به صورت تک لوله‌ای (Syrinx) در سده ۲۵ پیش از میلاد مسیح وجود داشته است. این فلوت در در جزایر سایکلادس (Cyclades) دریای اژه یافت شده است. فلوت سیرینکس (Syrinx) برای مدتی از تاریخ اساطیری یونان ناپدید می‌شود تا اینکه در سده ۷ پیش از میلاد مسیح و با گسترش دوباره امپراطوری یونان بار دیگر سر و کله اش پیدا می‌شود. در سال ۱۴۶ پیش از میلاد مسیح یونان توسط روم فتح می‌شود. رومی که بسیاری از فرهنگ‌های یونانی را در فرهنگ خود جا داده است. از جمله سیرینکس (Syrinx) که البته در میان رومیان به آئونیس معروف بوده است. باستان شناسان با کاوش در محل مستعمره رومی آلیزیا (Alisia) یک آئونیس با صدای دیانوتیک یافتند، آئونیس سالم باقی مانده که از چوب ساخته شده بود را در سال ۲۰۰۴ در محل سابق تاگتیوم (Tagetium)، یعنی سوئیس کشف کردند. نقاشی هایی از نوازندگان فلوت پان در خرابه های پومپی (Pompeii) یافت شده است، این نقاشی ها توسط خاکستر آتشفشانی از فوران کوه وزوویوس در ۷۹ درجه سانتیگراد حفظ شده اند و همچنین یک موزاییک عالی که یک نوازنده فلوت پان را نشان می‌دهد در تونس (Carthage (کارتچ) سابق در تونس) کشف شده است.
قسمت دوم این مقاله را در این لینک بخوانید
دیدگاه بگذارید